Stel je voor; je merkt een misstand op in je werkomgeving. Veiligheidsvoorschriften worden overtreden, je ziet gevaar voor medewerkers of natuur, of is er sprake van een maatschappelijke misstand, zoals een overtreding van de wet en de integriteit van jezelf of een collega wordt aangetast. Het kan lastig zijn om te verwerken wat je meegemaakt hebt en nog lastiger om te weten wat je precies als werknemer in die situaties moet en kunt doen. Je wil namelijk niet dat jouw melding ten koste gaat van jouw baan.
Sinds 2023 worden werknemers die misstanden melden, ook wel klokkenluiders genoemd, nog beter beschermd door de wet. In deze blog leggen we uit wat er precies in de wet staat om de klokkenluiders te beschermen.
Wat is een klokkenluider?
Een klokkenluider is iemand die misstanden binnen een organisatie meldt. De misstand gaat hierbij niet om een persoonlijk conflict met een leidinggevende. Het doel van de Wet Bescherming Klokkenluiders is om ervoor te zorgen dat werknemers, stagiaires, vrijwilligers en leveranciers die dergelijke misstanden melden, niet gestraft of benadeeld worden. Een klokkenluider mag bijvoorbeeld niet ontslagen worden of tegen zijn zin in worden overgeplaatst.
Wat zijn de rechten van een klokkenluider?
In 2023 zijn er belangrijke wijzigingen doorgevoerd in de wetgeving rondom klokkenluiders voor werkgevers met meer dan 50 werknemers. Deze wijzigingen zijn bedoeld om de bescherming voor klokkenluiders te versterken. Enkele belangrijke punten hierin zijn:
- Wanneer je als klokkenluider wordt benadeeld door je werkgever, moet de werkgever in een rechtszaak bewijzen dat de benadeling niet gebeurt vanwege de melding. Er moet een andere reden zijn. Vroeger moest de klokkenluider namelijk zelf bewijzen dat hij slecht behandeld werd vanwege de melding;
- Meer mensen worden nu beschermd. Niet alleen werknemers en ambtenaren worden beschermd, maar ook vrijwilligers, stagiaires, zelfstandige ondernemers, (onder)aannemers en aandeelhouders;
- Klokkenluiders worden beschermd voor elke melding die zij doen over een inbreuk op een Unierecht en maatschappelijke misstand;
- Werkgevers moeten nu strengere regels volgen voor hoe ze omgaan met een dergelijke meldingen. Die regels beschrijven o.a. dat de melder binnen zeven dagen een ontvangstbevestiging moet ontvangen en de werkgever moet duidelijk aangeven hoe zij omgaan met de behandeling van de melding;
- Mensen die klokkenluiders helpen, zoals vertrouwenspersonen, familie of collega's, worden ook beschermd.
Wat betekent de bescherming van klokkenluiders voor jou?
De wetgeving voorkomt dat je werkgever je kan benadelen als je eerlijk vertelt wat er fout gaat. Dat betekent dat je zonder zorgen een melding kunt maken, omdat je niet bang hoeft te zijn voor negatieve gevolgen.
Daarnaast worden werkgevers nu strenger gecontroleerd en moeten ze serieus omgaan met meldingen van problemen, en er op een goede manier op reageren. Dat draagt bij aan een veiligere en eerlijkere werkomgeving voor alle medewerkers.
Wat kan je doen als je een misstand wil melden?
Hier zijn enkele tips om je te helpen bij het melden van een misstand:
- Stap 1: Zorg ervoor dat je de feiten kent en dat je bewijs hebt om je beweringen te ondersteunen;
- Stap 2: Meld de misstand bij de juiste persoon of instantie. Dit kan een interne of externe meldingsinstantie zijn:
- Ben je werkzaam bij een organisatie met meer dan 50 werknemers? Dan is de organisatie verplicht om een intern meldingskanaal en procedure te hebben. Raadpleeg hiervoor het intranet van je werk of een ander intern communicatiekanaal;
- Ben je werkzaam bij een organisatie met minder dan 50 werknemers? Dan is je werkgever niet verplicht om een interne meldprocedure te hebben. Je kan dan altijd informatie inwinnen bij het Huis voor Klokkenluiders;
- Ben je werkzaam als uitzendkracht? Meld je dan bij het uitzendbureau, zodat zij je meer informatie kunnen geven over de bescherming van Klokkenluiders en mogelijke procedures die gebruikt kunnen worden;
- Stap 3: Wees duidelijk en beknopt in je melding. Geef zoveel mogelijk details, maar houd het beknopt en to-the-point en voeg eventuele bewijslast toe.